Kontrowersyjna włoszka zawsze stawiała na swoim. Dzięki temu stworzyła nietuzinkową modę, która dzisiaj za sprawą jej następców jest na ustach wszystkich. Kim była Elsa Schiaparelli i jak to się stało, że jej dom mody pomimo upadku odrodził się na nowo?
Buntownicza dusza
Założycielka domu Schiaparelli nie była spokojną kobietą. Elsa Schiaparelli pochodziła z inteligenckiej, arystokratycznej rodziny. Urodzona w 1890 roku, w Rzymie rebeliantka od dzieciństwa nie wykazywała poukładanej postawy. Elsa była na tamte czasy bezwstydna i nie znała tabu. W wieku 20 lat, podczas nauki na Uniwersytecie w Rzymie, kobieta wydała kontrowersyjny na tamte czasy tomik poezji erotycznej zatytułowany Arethusa. To wydarzenie całkowicie zmieniło trajektorie jej obecnego życia. Niezadowoleni rodzice postanowili wysłać Elsę do klasztoru w Szwajcarii, aby wyciszyć jej buntowniczą duszę.
Artystka w ramach sprzeciwu podjęła strajk głodowy, a następnie uciekła do Londynu od zaaranżowanego małżeństwa. W mieście pełnym życia Elsa poznała swojego męża, z którym wyjechała do Nowego Jorku. Tam urodziła córeczkę, którą pieszczotliwie nazywała Gogo. Niestety wierność jej partnera pozostawiała wiele do życzenia. Ich burzliwy związek zakończył się szybkim rozwodem. Nieszczęśliwa historia miłosna, otworzyła przed Elsą drzwi, za którymi kryło się wiele możliwości. Kobieta wyjechała z córką do Paryża, gdzie smakowała życia paryskiej elity. Wtedy poznała Paula Poireta, słynnego couturiera, który swoimi ekscentrycznymi projektami zainspirował Elsę do tworzenia własnych projektów.
A na początku był…sweter
W 1925 roku Elsa Schiaparelli rozpoczęła swoją modową karierę. Katalizatorem sukcesu był prosty w kroju, czarno-biały sweter z motywem trompe-l’œil, który oznacza nic innego jak malarstwo iluzjonistyczne. Rok później Elsa zakłada własny dom mody, w którym sprzedaje odzież pour le sport. Rosnące zainteresowanie zdrowym trybem życia, pozwolił projektantce na ogromny rozgłos. Jej ubrania stały się hitem w modowej mecce, z powodu innowacyjnego połączenia luksusu i odzieży sportowej.
Douglas Pollard, Vogue, December 15, 1927
Natomiast światowy rozgłos przyniósł jej strój tenisowy, zaprojektowany dla mistrzyni świata Lili Alvarez, na mecz Wimbledonu w 1931r. Ubranie składało się z innowacyjnych spódnicospodni, które zszokowało opinie publiczną.
Po lewej Lilí Álvarez w stroju od Schiaparelli w 1931 r. Po prawej ilustracja kostiumu kąpielowego Schiaparelli z wbudowanym stanikiem z 1930 r. / Vogue.com
Pierwsza suknia Elsy
W tym samym roku, Elsa uszyła swoją pierwszą suknię wieczorową. Była ona zrobiona z czarnej i białej krepy, której szarfy krzyżowały się na plecach i były wiązane z przodu. Elsa stała się, także prekursorką włączania widocznego zamka błyskawicznego do swoich kreacji. Wśród elit wywołało to dużą sensację i skrajne emocje – od zachwytu po awersję. Tak samo jak styl samej Elsy, który był nietuzinkowy i zwracający uwagę. Często nosiła różowe, wyróżniające się peruki, który tworzył dla niej Antoni Cierplikowski.
onewolfmag.com
Surrealistyczny róż
Sukces butiku z odzieżą sportową szybko rósł. Ambitna Schiaparelli otworzyła kolejny sklep, tym razem z odzieżą pret- a-porter, przy Place Vendome. Sąsiadką Elsy była Coco Channel, która była jej rywalką. Kobiety szczerze się nienawidziły. Minimalistka Coco Channel nie rozumiała, a wręcz czuła wstręt do przesadzonych projektów Elsy i odwrotnie.
Coco Chanel po lewej, po prawej Elsa Schiaparelli/lonewolfmag.com
Negatywne komentarze paryskiej mademoiselle, nie zniechęcały Schiaparelli do dalszych projektów. Kobieta tworzyła coraz to bardziej ekstrawaganckie kreacje, jak np. czarne, ozdobione czerwonymi paznokciami rękawiczki, żakiety i suknie z przerysowanymi, watowanymi ramionami, a także ubrania czy w stworzonym przez Elsę kolorze – Shocking Pink. Inspiracją do barwy ostrego różu był diament od Cartiera, który miała jej przyjaciółka. Pierwszy raz na salonach, shocking pink ukazał się nie w ubraniach, a na opakowaniach autorskich perfum projektantki. Flakonik został stworzony na bazie rzeźby piersi i talii aktorki Mae West, wykonanej przez Leonor Fini i krył w sobie orientalny, zmysłowy zapach.
Inspirujący surrealizm
Schiaparelli była zauroczona pracami surrealistów. Z wieloma się zaprzyjaźniła, a ich dzieła były dla niej najlepszym źródłem inspiracji. W okresie swojej współpracy z Salvadorem Dalim i jego żoną Galą, powstały kultowe projekty Elsy, takie jak: sukienka Lobster Dress, z aplikacją przedstawiającą czerwonego homara, żakiet z kieszeniami w kształcie szuflad, kapelusz-but czy suknia z wypustkami układającymi się we wzór w kształcie ludzkiego szkieletu. Ekscentryczne i nietuzinkowe projekty Schiaparelli, szybko stały się pożądane wśród artystek i przeróżnej maści gwiazd. Swoje kolekcje projektantka nie przedstawiała w sposób statyczny jak jej koledzy i koleżanki. Niektórzy twierdzą, że kobieta była prekursorką pokazów mody. Podczas, gdy inni projektanci ukazywali swoje ubrania na prezentacjach, Elsa zwracała uwagę na muzykę, scenografię i choreografię modelek.
Nowa era Daniela Roseberry
II wojna światowa zastopowała sukces Schiaparelli. Dodatkowo epoka surrealistów i ich dziwnego świata dobiega końca. Modowy parkiet przejmuje New Look Diora, a także klasyczny, minimalizm Channel. Brak miejsca na paryskiej scenie, sprawił, że Elsa zaczęła wycofywać się ze świata mody. Skupiła się na swojej autobiografii „Shocking Life”, a w 1954 r. zamknęła swój dom mody. Mimo tego po śmierci w 1973 r., jej dziedzictwo nadal pozostało żywe. Ponowne uruchomienie marki nastąpiło po wystawie w 2012r. w The Metropolitan Museum of Art’s Costume Institute. Sztuka podkreśliła walory i wartości projektów Elsy. Wydarzenie zbiegło się z zakupem Schiaparelli przez Diego Della Valle, który wtedy był dyrektorem generalnym Tod’s. Idea nieoczywistego i intelektualnego podejścia do mody, która przyświecała marce Schiaparelli doczekała się godnego wskrzeszenia, kiedy stery projektanta, przejął młody Amerykanin Daniel Roseberry w 2019.
Mężczyzna wykorzystuje wiele motywów z dziedzictwa kulturowego, które są przenoszone do nowoczesnych projektów. Dzięki temu marka Schiaparelli rozkwita się w modzie, sztuce i poza nią – podobnie jak sama Elsa Schiaparelli. Potwierdza to ostatni pokaz Schiaparelli haute couture 2023. Zainspirowany ,,Boską Komedią’’ Dantego Roseberry stworzył żywe alegorie grzechów i ziemskich pokus – pantera symbolizuje zmysłowość, lew pychę, a wilczyca – chciwość. Sam projektant zauważył jeszcze jedną przenośnię w poemacie – wątpliwość. – Ta kolekcja to hołd dla wątpliwości. Wątpliwości tworzenia i intencji – mówił Roseberry po pokazie. Alegoryczne interpretacje grzechów i żądz, o których pisze Dante, z łatwością można odnieść do pokus, którym mogą ulec obecni kreatorzy mody. Artyści wpadają w pułapki zmysłowości, mierzą się z pychą, a także odczuwają destrukcyjne skutki chciwości. Pokaz ukazał prawdziwą naturę domu Schiaparelli. Moda stała się sztuką, pełnąsurrealistycznych, bogatych motywów. Pojawiły się uwielbiane przez Elsę absurdalne, kontrowersyjne w swojej formie elementy takie jak: maski, ogromne biżuteryjne formy oraz ekstremalnie zaznaczone sylwetki w talii, które nawiązywały do flakonu perfum ,,Shocking’’.
Kolekcja Roseberry na rok 2023 ukazała wszystkie wartości, które ceniła Elsa. Schiaparelli pozostaje marką, która, zachowując najwyższy poziom krawiectwa, łączy się z artystyzmem, pełnym niedopowiedzeń i rozmaitych znaczeń. Zgodnie z wizją Elsy, nowy projektant kieruje swoje projekty do osób silnych, niezależnych i ceniących sobie kreatywność, jak i odwagę.
______
Autorka: Julia Gawłowicz